Chứng tăng sắc tố da: các đốm đồi mồi – Làm thế nào để nhận biết và các biện pháp điều trị

Các nguyên nhân và phương pháp điều trị đồi mồi

Chứng tăng sắc tố da là tình trạng phổ biến do sắc tố - các sắc tố tự nhiên nằm trong da- được sản sinh quá nhiều tạo nên các đốm sậm màu và khiến sắc da trở nên không đều. Chứng tăng sắc tố da có thể ảnh hưởng đến màu sắc của da ở bất kì nước da nào mặc dù chúng thường xảy ra ở những người có nước da tối màu hơn và không có sự phân biệt giới tính.

Đồi mồi xảy ra ở người trên 40 tuổi - chúng thường xuất hiện ở mặt, bàn tay, cánh tay và vai (Nguồn: Internet)

Có nhiều lý do giải thích tại sao mọi người có thể mắc phải chứng tăng sắc tố da, bao gồm tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng mặt trời, tia UV, khuynh hướng di truyền học, độ tuổi, do ảnh hưởng của hooc môn, da bị viêm hay bị thương tổn. Có nhiều dạng rối loạn sắc tố da, một trong số đó là gây nên các đốm sắc tố. Các đốm đồi mồi (lentigo senilis hay lentigo solaris) là một dạng của các đốm sắc tố.

Thường được thấy ở tay, mặt, các vùng vai ngực hở hoặc các vùng thường xuyên tiếp xúc với mặt trời khác, các đốm đồi mồi thường là các mảng da tối màu, nhỏ, và dẹt (thường là từ nâu nhẹ cho đến đen). Chúng có xu hướng xuất hiện ở các vùng da tiếp xúc nhiều nhất với mặt trời, như là mu bàn tay, mặt, cẳng tay, trán và vai. Sự xuất hiện các đốm sắc tố này thường làm bệnh nhân ngượng ngùng, đặc biệt nó thường đi kèm với lão hóa.

Đồi mồi có xu hướng xuất hiện ở các vùng da tiếp xúc nhiều với mặt trời, như là mu bàn tay (Nguồn: Internet)

Mặc dù các đốm sắc tố thường ít gây hại tuy nhiên cũng có thể ở các dạng có thể làm chết người như trong các trường hợp mắc phải khối u ác tính. Do đó cần kiểm tra thờng xuyên các bệnh ngoài da, đặc biệt là các đốm sắc tố.

Nếu đốm sắc tố thay đổi kích thước, hình dạng, màu sắc, hoặc bị ngứa hay chảy máu, cần đến gặp bác sĩ da liễu để xác định tính nguy hiểm của nó

Nguyên nhân gây ra các đốm đồi mồi

Các đốm sắc tố được gây ra bởi sự gia tăng hoạt động của melanocytes- là các tế bào tạo hắc tố, được đặt tại lớp đáy của biểu bì. Màu da không phải là yếu tố quyết định mà là hoạt động của các tế bào biểu bì tạo sắc tố này.

Trong tế bào biểu bì tạo sắc tố là các hạt sắc tố nhỏ, được gọi là melanosomes, có chứa tyrosinase (enzim sắc tố là nhân tố chính của sự sản sinh hắc tố) và sắc tố tổng hợp. Chúng được vận chuyển từ các tế bào biểu bì tạo sắc tố đến keratinocytes - có xấp xỉ khoảng 30 keratinocytes trên một tế bào biểu bì tạo sắc tố.

Tyrosinase là loại enzim tạo nên sắc tố và trong nhiều trường hợp mà sự sản sinh sắc tố không bị ngăn chặn, các đốm da tối màu sẽ xuất hiện (Nguồn: Internet)

Sắc tố hấp thu UV từ các tia cực tím để bảo vệ cho da. Miễn là hạn chế tiếp xúc với mặt trời, thì sẽ không bị cháy nắng. Tuy nhiên, nếu da tiếp xúc quá mức với mặt trời, trong một khoảng thời gian dài, hoạt động của các tế bào biểu bì tạo sắc tố sẽ gia tăng và sản sinh ra rất nhiều sắc tố. Dẫn đến sự xuất hiện của các đốm đồi mồi ở các vùng tiếp xúc nhiều, như mặt, tay và vùng ngực vai hở.

Các biện pháp bảo vệ da khỏi ánh mặt trời thích hợp có thể phòng tránh chứng tăng sắc tố da (Nguồn: Internet)

Khi làn da bị lão hóa, số lượng các tế bào biểu bì tạo sắc tố sẽ giảm nhưng những tế bào đang tồn tại sẽ tăng kích thước và sự phân phối của chúng trở nên nổi bật hơn. Sự điều chỉnh các melanosomes ít được kiểm soát hơn. Những thay đổi về mặt sinh lý này có thể giải thích sự tăng đồi mồi ở người trên 40 tuổi.

Đồi mồi có thể xảy ra ở các vùng ngực và vai hở vì sự sản sinh hắc tố quá mức (Nguồn: Internet)

Cuối cùng, yếu tố di truyền học cũng có vai trò trong việc hình thành các đốm đồi mồi. Nếu cha mẹ mắc phải các đốm đồi mồi, thì thế hệ tiếp có cơ hội mắc bệnh cao hơn.

Phương pháp điều trị đồi mồi?

Có 2 phương pháp chính được các bác sĩ da liễu sử dụng: loại bỏ các đốm da đổi màu do chứng tăng sắc tố da và điều chỉnh các dấu hiệu của chúng. Trong trường hợp loại bỏ, bằng phương pháp tẩy da hóa học hoặc trị liệu bằng laser, có thể phải chịu tác dụng phụ, như là da đau rát, da bị viêm thậm chí bị bỏng, và có thể dẫn đến chứng tiền viêm da tăng sắc tố, đặc biệt là trên các vùng da tối màu. Phương pháp này cũng rất đắt tiền và lan rất nhanh.

Phương pháp loại bỏ

"Triệt tiêu" là một phương pháp hiệu quả để điều trị các vùng da bị tổn thương với tia laser cường độ mạnh. Tham khảo bác sĩ da liễu để có thêm thông tin (Nguồn: Internet)

Tẩy da hóa học với AHA.

Phương pháp này sử dụng giải pháp axit (Glycol axit (AHA)) bôi lên vùng da bị bệnh để loại bỏ lớp da trên bề mặt. Quá trình này ban đầu sẽ gây ra các vết giộp. Một khi các vết giộp đã lành, làn da mới và đều màu sẽ được hiện ra ở bên dưới. Liệu pháp Laser (Fraxel, Erbium YAG) và Ánh sáng có cường độ lớn (IPL). Sử dụng liệu pháp laser là phương pháp tương tự nhưng tỉ mỉ hơn. Bác sĩ da liễu sẽ "làm mất" vùng da bị ảnh hưởng với ánh sáng cường độ cao. Phụ thuộc vào bệnh nghiêm trọng như thế nào, ánh sáng sẽ hoạt động trên lớp da bề mặt (biểu bì) hay xâm nhập sâu và các lớp da sâu hơn.

Phương pháp điều chỉnh

Một số các sản phẩm chăm sóc da và dược phẩm được sử dụng để điều chỉnh sắc tố da. Phần lớn các sản phẩm này dựa trên các thành phần làm trắng các vùng da tối màu, làm chúng có màu giống như màu da và/hoặc làm chậm việc sản sinh sắc tố:

• - Hydroquinone 2-4%(Rx) là chất tẩy trắng da mạnh đã bị cấm sử dụng trong mỹ phẩm ở Châu Âu từ năm 2001 bởi vì nguy cơ nhiễm độc rất lớn và nó có thể gây ra chứng tăng sắc tố da sau viêm. Chúng có trong một số các thuốc bán không cần đơn của bác sĩ ở Mỹ với nồng độ thấp hơn 2%.
• - Kojic Axit. Là lựa chọn thiên nhiên và là sản phẩm phụ của quá trình làm rượu gạo, sake Nhật Bản. Tuy nhiên, chất này được xem là chất ngăn chặn quá trình sản sinh hắc tố da và bị cấm ở nhiều quốc gia.
• - Glycotic Axit. Cũng được sử dụng bởi các bác sĩ da liễu để tẩy da hóa học, Glycolic axit là hợp chất hoạt tính trong nhiều loại kem chống chứng tăng sắc tố da.
• - Dẫn xuất vitamin C. Được sử dụng kết hợp với các thành phần hợp tính khác, dẫn xuất này đã được chứng minh tương đối có tác dụng trong việc chống lại chứng tăng sắc tố da.

Các sản phẩm kem chống nắng thích hợp được khuyên dùng để bảo vệ làn da khỏi tiếp xúc quá nhiều với mặt trời gây ra các đốm đồi mồi (Nguồn: Internet)

Cũng như việc điều chỉnh chứng tăng sắc tố da, có nhiều cách để ngăn chặn sự xuất hiện của chúng và thành phần quan trọng để làm giảm sự xuất hiện chứng tăng sắc tố da.

• - Kem chống nắng: Để ngăn chặn chứng tăng sắc tố da, được khuyên sử dụng sản phẩm kem chống nắng quang phổ rộng với SPF mỗi ngày như là một bước trong quá trình rửa, làm sạch và chăm sóc da hàng ngày.
• - Arbutin: Nguồn hydroquinone tự nhiên này là thành phần chính trong nhiều sản phẩm làm trắng da tại châu Á. Mặc dù chúng không mạnh hay hiệu quả bằng hydroquinone được sản xuất công nghiệp, nhưng rất an toàn.
• - Retinoids (dẫn xuất vitamin A). Một lần nữa, những chất này tương đối hiệu quả nhưng đều có thể gây rát da và dẫn đến việc nhạy cảm với mặt trời nghiêm trọng (do đó làm trầm trọng thêm chứng tăng sắc tố da). Retinoids không phù hợp với phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú vì các liên hệ với trẻ sơ sinh.

B-Resorcinol

B-Resorcinol là một hoạt chất rất hiệu quả trong việc làm giảm sự sản sinh hắc tố của dòng sản phẩm Eucerin White Therapy. Đây là một chất có thể ngăn chặn tyrosinase rất tốt (enzim hình thành nên sắc tố) và đã được chứng minh lâm sàng là có thể làm giảm các đốm da tối màu trong vòng 4 tuần. Nó không gây rát da và rất hiệu quả để chống lại chứng tăng sắc tố da như nám hay đồi mồi. Không có biện pháp nào chỉ cần thời gian ngắn là có thể xóa được, chứng tăng sắc tố da, cần có thời gian để cải thiện chúng.

Chứng tăng sắc tố da trước và sau khi được điều trị với Eucerin Even Brighter Care (Nguồn: Internet)

Tư vấn bác sỹ da liễu hay dược sỹ cuả bạn nếu bạn gặp tình trạng tăng sắc tố da hay đốm đồi mồi