Vì sao sẹo lồi ngày càng to? Gợi ý 12 cách khắc phục hiệu quả cao

Hiện trên thế giới có khoảng 100 triệu người để lại sẹo sau chấn thương hoặc phẫu thuật. Trong đó, 15% trường hợp mô sợi tiến triển quá mức, trở thành sẹo lồi hoặc sẹo phì đại. Sẹo lồi có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, mọi vị trí trên cơ thể nhưng phổ biến ở vai, má, tai, ngực, mông… Vậy vì sao sẹo lồi ngày càng to? Khắc phục bằng cách nào? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp chi tiết vấn đề này.

Sẹo lồi, sẹo phì đại là gì?

Sẹo lồi, sẹo phì đại là loại sẹo nổi gồ ghề trên bề mặt da, hình thành sau đáp ứng quá mức của mô da với các sang thương ban đầu, làm tăng sinh nguyên bào sợi, sản sinh quá mức collagen sau thương tổn. (1)

Cần phân biệt sẹo lồi với sẹo phì đại. Sẹo phì đại xuất hiện sớm trong 1-2 tháng sau tổn thương da, thường có màu hồng đỏ, phát triển nổi gồ lên khỏi mặt da nhưng không lan ra ngoài tổn thương ban đầu, sẹo tự xẹp dần sau 6 tháng - 2 năm.

Sẹo lồi có thể xuất hiện ở vị trí bất kỳ nhưng thường gặp ở ngực, vai, lưng trên, trước xương ức, dái tai, sẹo phát triển cao và rộng vượt ra ngoài thương tổn ban đầu, thường không thoái triển, điều trị khó, tỷ lệ tái phát cao.

Sẹo lồi có màu hồng, nâu hoặc đỏ, mật độ mềm hoặc cứng, một số co kéo gây đau, giới hạn vận động, sẹo có nhiều hình dạng khác nhau, ở dái tai thường chắc và tròn, trên các bộ phận khác của cơ thể thường có bề mặt phẳng hơn, một số trường hợp có thể có cuống (ở tai, lưng…).

Vì sao sẹo lồi ngày càng to và có xu hướng lan rộng?

Sẹo lồi ngày càng to và có xu hướng lan rộng vì khi có vết thương trên da, quá trình lành thương sẽ diễn ra như một cơ chế tự bảo vệ qua 4 giai đoạn: giai đoạn cầm máu, viêm, tăng sinh và tái tạo, giúp mô khôi phục tính toàn vẹn. Nếu trong 4 giai đoạn này bạn gặp bất kỳ rối loạn nào trong cơ thể sẽ ảnh hưởng đến quá trình liền sẹo và có thể hình thành sẹo lồi.

• Giai đoạn cầm máu diễn ra rất nhanh, trong vòng vài giây đến vài giờ, nhằm tạo cục máu đông, ngăn việc mất máu tiếp diễn, nhiều yếu tố tăng trưởng gây tăng xơ hóa giải phóng trong giai đoạn này.
• Giai đoạn viêm kéo dài từ 1-6 ngày sau đó, các tác nhân gây viêm như mảnh mô chết, cục máu đông, xác vi khuẩn… được các tế bào miễn dịch dọn dẹp. Các yếu tố viêm được sản xuất gây kích hoạt nguyên bào sợi, có liên quan đến việc hình thành sẹo.
• Giai đoạn tăng sinh xảy ra trong 3 tuần tiếp theo: các tế bào biểu mô, mô liên kết, nguyên bào sợi tăng sinh, đồng thời các yếu tố tăng trưởng được cơ thể tiết ra ngày càng nhiều để lành vết thương nhanh chóng và ngăn các chất lạ xâm nhập từ môi trường. Giai đoạn này có sự tăng sinh và tích tụ collagen type I, III, sự mất cân bằng của enzym phân giải protein và chất ức chế có thể làm sẹo phát triển quá mức.
• Giai đoạn tái tạo sau 3 tuần và có thể kéo dài đến 2 năm: khi vết thương đã liền, giai đoạn mô khôi phục lại tính toàn vẹn hoặc tạo sẹo. Khi có sự khiếm khuyết quá trình chết tế bào theo chương trình (apoptosis), các nguyên bào sợi cơ tiếp tục tồn tại, collagen type I lắng đọng nhiều sẽ hình thành sẹo lồi.

Sẹo lồi ngày càng to và lan rộng có phải dấu hiệu nguy hiểm?

Sẹo lồi ngày càng to và lan rộng tuy không phải dấu hiệu nguy hiểm nhưng sẽ kèm theo các triệu chứng như: đau, ngứa, chèn ép, co kéo, gây khó khăn trong việc vận động khớp nếu sẹo lồi nằm ở vị trí đặc biệt như các khớp xương.

Sẹo lồi ngày càng to cũng ảnh hưởng lớn về thẩm mỹ. Bạn sẽ mất tự tin nếu trên cơ thể xuất hiện một vết sẹo lồi với kích thước lớn.

Giải pháp khắc phục tình trạng sẹo lồi ngày càng to

Các giải pháp khắc phục tình trạng sẹo lồi ngày càng to bao gồm

1. Silicon (gel bôi và miếng dán)

Silicone trị sẹo có thể được sản xuất dưới dạng xịt, gel hoặc miếng dán, là loại sản phẩm chăm sóc da dạng polyme, bao gồm các đặc điểm sau:

• Trong suốt, giúp dễ dàng quan sát vết thương.
• Mềm và bám dính tốt với nhiều hình dạng vết thương khác nhau.
• Ổn định và tương thích sinh học với cơ thể, ít gây kích ứng, có vai trò trong giảm và cải thiện tình trạng sẹo mới, sẹo sau phẫu thuật hoặc chấn thương.

Silicon khi thoa hoặc dán trên vết thương sẽ giúp bao phủ vết thương, chống nhiễm trùng, cung cấp độ ẩm vừa đủ cho quá trình lành thương, giảm các gốc oxy phản ứng trong quá trình viêm, giảm sức căng bề mặt tại vị trí sẹo, nhờ đó cải thiện các vấn đề:

• Trị sẹo lồi, ngăn ngừa và giảm vết thâm do sẹo.
• Giảm cảm giác ngứa ngáy, khó chịu khi sẹo kéo da non.
• Đẩy nhanh quá trình tái tạo da bị tổn thương.

2. Một số thuốc thoa khác

Retinoids, Imiquimod, Mitomycin C… có vai trò chính trong việc ngừa xuất hiện, tái phát sẹo lồi hơn là điều trị sẹo hiện có.

3. Nén ép (áp lực)

Đây là phương pháp có từ xa xưa, dùng biện pháp đè ép lên tổn thương sẹo, làm thay đổi độ căng của vết thương, gây thiếu máu cục bộ, thiếu oxy trong mô, làm tăng thoái hoá sẹo. Thời gian băng ép ít nhất 12 giờ/ngày. Tác dụng phụ có thể gây nóng vùng da băng ép, viêm da, trợt, loét áp lực…

4. Tiêm corticoid nội sẹo

Tiêm corticoid trị sẹo lồi là phương pháp được áp dụng tại các bệnh viện. Bác sĩ tiêm trực tiếp vào mô sẹo một loại hoạt chất thuộc nhóm Corticoid là Triamcinolone acetonide, giúp làm mềm và xẹp sẹo bằng cách ức chế tăng sinh nguyên bào sợi, giảm tổng hợp collagen và glycosaminoglycan.

Tiêm triamcinolon ức chế sự hình thành sẹo lồi hiệu quả, làm phẳng 50%-100% với tỷ lệ tái phát từ 33%-50%. Phương pháp ít xâm lấn, không cần phẫu thuật, bạn có thể sinh hoạt bình thường sau tiêm.

Nhược điểm:

• Bạn sẽ cảm thấy đau trong lúc tiêm.
• Tác dụng phụ tại chỗ: teo da, dãn mạch, rối loạn sắc tố, nhiễm trùng.
• Tác dụng phụ toàn thân: trứng cá, rối loạn kinh nguyệt, hội chứng Cushing.
• Sẹo lồi luôn có khả năng tái phát nên cần điều trị nhiều lần.

5. Tiêm Fluorouracil (5-FU)

5-fluorouracil là thuốc dùng trong điều trị ung thư, có khả năng ức chế tăng sinh nguyên bào sợi nên được ứng dụng trong điều trị sẹo lồi. Chỉ định khi sẹo lồi nhỏ, trung bình kháng trị, tiêm lặp lại sau mỗi 3-4 tuần, cần nhiều lần điều trị. Tác dụng phụ thường gặp: gây đau tại vị trí tiêm, loét, kích ứng, tăng sắc tố…

6. Tiêm Bleomycin

Bleomycin cũng là thuốc chống ung thư, có tác dụng gây chết tế bào theo chương trình, hoại tử tế bào sừng, ức chế tổng hợp collagen, hiệu quả điều trị sẹo cao nhưng vẫn có khả năng tái phát, dễ gặp tác dụng phụ như nổi bóng nước, loét da, tăng sắc tố, đau nhiều khi tiêm.

7. Verapamil

Đây là thuốc thuộc nhóm ức chế kênh Canxi, làm tăng thoái hoá chất nền ngoại bào, được tiêm trong sẹo lồi, sẹo phì đại mới, cho thấy có hiệu quả tương đương triamcinolone mà không gây tác dụng phụ đáng kể nào.

8. Botulinum toxin A

Hiệu quả trong điều trị sẹo lồi ở vùng hàm mặt, vùng cổ, do giảm căng cơ, giảm sức căng bề mặt của vết thương, giảm hình thành sẹo lồi và giảm sự đau nhức, khó chịu do co kéo vùng da xung quanh sẹo.

9. Laser

Các loại laser thường dùng trong điều trị sẹo lồi, sẹo phì đại: laser CO2, Er:YAG, laser nhuộm xung PDL.

Laser CO2 hay laser Er:YAG làm phẳng và mềm sẹo bằng cách tạo các tổn thương có kiểm soát giúp ổn định quá trình sản xuất collagen.

Laser nhuộm xung PDL với bước sóng 585 và 595nm tác dụng có chọn lọc lên các haemoglobin trong mạch máu mô sẹo gây thiếu oxy mô, ức chế tăng sinh nguyên bào sợi, giảm phóng thích histamin, có vai trò trong điều trị màu đỏ hoặc triệu chứng ngứa của sẹo lồi.

Khi sử dụng laser điều trị sẹo cần lưu ý phối hợp thêm các phương pháp khác để tăng hiệu quả.

10. Áp lạnh với nitơ lỏng

Nhiệt lạnh từ nitơ lỏng gây chết tế bào và bong tróc mô, hiệu quả trên sẹo phì đại cao hơn so với sẹo lồi và tốt nhất nên phối hợp với tiêm triamcinolon trong sẹo.

Tác dụng phụ: đau, bóng nước, giảm hoặc mất sắc tố.

11. Phẫu thuật

Phẫu thuật cắt bỏ là phương pháp ngoại khoa, chỉ áp dụng trong một số trường hợp như: sẹo lồi ngày càng to phát triển quá mức, có sức căng lớn; sẹo co cứng, gây hạn chế vận động; sẹo lồi lớn có cuống hoặc khi thất bại với các phương pháp khác. Tuy nhiên, phương pháp này không nên áp dụng đơn độc mà cần phối hợp điều trị bảo tồn sau đó như: tiêm triamcinolone nội sẹo, xạ trị, áp lạnh, băng ép, miếng dán silicon…

Nhược điểm:

• Nguy cơ nhiễm trùng cao.
• Sẹo lồi sẽ mờ đi chứ không hoàn toàn biến mất.
• Tiềm ẩn khả năng tái phát sẹo lồi sau khi điều trị, thậm chí còn hình thành sẹo lồi lớn hơn sẹo cũ.
• Chi phí phẫu thuật sẹo lồi khá cao.

12. Xạ trị

Xạ trị là phương pháp dùng các hạt hoặc sóng năng lượng cao để phá huỷ DNA trong tế bào ung thư, ngăn tế bào phát triển, một số trường hợp sử dụng chất phóng xạ đưa vào cơ thể qua đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch.

Ứng dụng trong sẹo lồi: chủ yếu dùng sau phẫu thuật sẹo lớn để ngừa tái phát sẹo, do bức xạ làm tổn thương trực tiếp nguyên bào sợi, giảm sản xuất collagen. Việc sử dụng hiện vẫn còn hạn chế, chỉ áp dụng ở một số ít bệnh viện lớn.

Những lưu ý cần biết khi bị sẹo lồi

Những lưu ý khi bị sẹo lồi bao gồm: (2)

• Khi bị sẹo lồi, cách tốt nhất là đến gặp bác sĩ Chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ da để được tư vấn về các cách điều trị.
• Mỗi phương pháp điều trị sẹo lồi sẽ có những ưu điểm khác nhau, có thể cần áp dụng nhiều phương pháp để đạt hiệu quả tối ưu nhất.
• Điều trị sẹo lồi bắt đầu bằng chăm sóc vết thương thật tốt, tránh nhiễm khuẩn như: giữ vết thương sạch khuẩn kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý để vết thương nhanh lành.
• Cách chăm sóc vết thương ở người có cơ địa sẹo lồi khác với người không bị sẹo lồi. Vì thế, bạn có thể dùng thêm các loại kem đặc trị để hạn chế sẹo lồi.

Biện pháp ngăn ngừa sẹo lồi

Nên có biện pháp phòng ngừa sẹo lồi ở những người có nguy cơ cao: đã có sẹo lồi, sẹo phát triển quá mức trước đó, vị trí tổn thương ở các vùng sát xương, sức căng da lớn (ngực, vai, chi…) (3)

• Chăm sóc vết thương tốt, giữ vết thương sạch và ẩm vừa đủ.
• Nhẹ nhàng rửa vết thương bằng xà phòng dịu nhẹ và nước.
• Bác sĩ có thể khuyến nghị đặt 1 miếng đệm áp lực hoặc một miếng gel silicone lên vết thương đang lành. Người lớn cần thực hiện các bước phòng ngừa này trong 6 tháng sau khi bị tổn thương da và trẻ em là 18 tháng.
• Đắp khuyên tai áp lực lên tai sau khi xỏ lỗ tai để ngừa sẹo lồi.
• Bảo vệ da khỏi bị thương, tránh làm tổn thương da. Cân nhắc việc xỏ khuyên, xăm mình và phẫu thuật. Ngay cả những vết thương nhỏ, chẳng hạn như lông mọc ngược, vết cắt và vết trầy xước cũng có thể gây sẹo lồi.
• Nếu quyết định phẫu thuật, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về xu hướng phát triển sẹo lồi. Bác sĩ có thể sử dụng các kỹ thuật phẫu thuật để giảm nguy cơ hình thành sẹo lồi tại vị trí phẫu thuật. Sau phẫu thuật, bác sĩ sẽ hướng dẫn cách chăm sóc và tiến hành điều trị sớm để ngăn sẹo lồi phát triển.

Câu hỏi liên quan

1. Sẹo lồi lâu năm có điều trị được không?

Sẹo nổi gồ trên da lâu năm thường là những sẹo lồi thực sự, không thoái triển mà còn có thể tiến triển to dần, điều trị rất khó khăn, tỷ lệ tái phát sau điều trị cao. Hiện nay chưa có một phương pháp nào điều trị sẹo thành công trong mọi trường hợp.

Các phương pháp điều trị sẹo lồi đến nay chỉ có tác dụng giúp làm mềm, xẹp sẹo, giảm màu đỏ của sẹo, giảm triệu chứng đau ngứa, cải thiện thẩm mỹ, khó có thể xóa vĩnh viễn sẹo lồi. Có thể phải thay đổi hoặc kết hợp nhiều phương pháp theo từng giai đoạn đáp ứng của sẹo.

2. Sẹo lồi sau điều trị có tái phát không?

Sẹo lồi sau điều trị vẫn có có thể tái phát, thậm chí lớn hơn ban đầu. Trên thực tế, hơn 30% người bệnh gặp tình trạng tái phát sẹo lồi sau khi đã phẫu thuật cắt bỏ.

3. Địa chỉ nào điều trị sẹo lồi uy tín?

Điều trị sẹo lồi uy tín tại Chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM với các phương pháp điều trị đa dạng, bao gồm: tiêm corticosteroid, botox, laser, áp lạnh, thuốc thoa… Những phương pháp này có thể giúp sẹo mềm, xẹp sẹo và giảm thâm sẹo.

Chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da không ngừng cải tiến, nâng cao hiệu quả điều trị sẹo lồi. Trong trường hợp sẹo lồi có kích thước lớn hoặc ở vị trí khó điều trị, phẫu thuật có thể được áp dụng để cắt bỏ sẹo lồi, kết hợp với các biện pháp điều trị nội khoa, có thể cải thiện tình trạng sẹo, giúp chị em lấy lại sự tự tin về ngoại hình.

Chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM có đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên chuyên nghiệp, nhiều kinh nghiệm, cập nhật liên tục các phương pháp điều trị mới và tiên tiến, tối ưu hiệu quả làm đẹp.

4. Chi phí xử lý sẹo lồi khoảng bao nhiêu?

Chi phí xử lý sẹo lồi ngày càng to phụ thuộc vào nhiều yếu tố, người bệnh nên đến trực tiếp các Chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da để được khám và báo giá chi tiết.

Sẹo lồi ngày càng to không gây hại cho sức khỏe nhưng ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ. Bạn nên thực hiện tốt những lưu ý của bác sĩ sau phẫu thuật hoặc chấn thương để ngừa sẹo lồi. Bên cạnh đó, việc loại bỏ sớm sẹo lồi (nếu có) giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và cải thiện hiệu quả điều trị.