1. Ý nghĩa của ngày thôi nôi
Nghi lễ cúng thôi nôi là phong tục không thể thiếu đối với hầu hết các gia đình Việt. Chính vì vậy, nó chứa đựng nhiều ý nghĩa về mặt tinh thần, tâm linh và cả tín ngưỡng.
Ý nghĩa đầu tiên của lễ cúng thôi nôi chính là nhằm báo tin đến các vị thần, các vị tổ tiên rằng đứa bé đã tròn 1 tuổi. Không chỉ vậy, lễ cúng còn tượng trưng như một cột mốc, đánh dấu trẻ đã bắt đầu lớn và nhận thức được nhiều điều xung quanh.
Thứ hai, lễ cúng thôi nôi thể hiện tình yêu thương, vui mừng của cha mẹ, ông bà trong dịp kỷ niệm ngày sinh đầu tiên của trẻ. Thông qua lễ cúng, các bậc phụ huynh thể hiện sự biết ơn đối với ân trên đã cho đứa bé tròn 1 tuổi khỏe mạnh và lanh lợi.
Ý nghĩa thứ ba là theo tương truyền của nhân gian, rằng bất kỳ đứa trẻ nào chào đời cũng do các vị Đại Tiên hay còn gọi là 12 Bà Mụ nặn ra. Mỗi Bà Mụ sẽ nặn một bộ phận khác nhau của đứa trẻ và xấu hay đẹp cũng tùy thuộc vào các bà. Chính vì thế, lễ cúng thôi nôi được tổ chức nhằm tạ ơn Bà Mụ và Đức Ông đã tạo ra đứa trẻ, đưa chúng tới nhà, và hộ mệnh cho chúng được khỏe mạnh, bình an.
Cuối cùng là ý nghĩa từ chính cụm từ “thôi nôi”. Trong dân gian, “thôi” nghĩa là bỏ đi, là dừng một hành động nào đó. “Nôi” là cũi, là cái nôi cho trẻ dưới 1 tuổi ngủ. Do đó, cụm từ thôi nôi có nghĩa là bỏ nôi, không tiếp tục sử dụng nôi cho trẻ nữa.
Đây được xem là sự kiện quan trọng trong cuộc đời mỗi đứa bé. Vậy nên, ba mẹ thường tổ chức lễ cúng cho dịp thôi nôi để ăn mừng việc này, cũng như kỷ niệm sinh nhật đầu đời cho bé.
2. Chuẩn bị mâm cúng thôi nôi
Trong ngày thôi nôi, ngoài việc chuẩn bị món ăn, thức uống dùng để chiêu đãi khách, gia chủ còn chuẩn bị mâm lễ vật cúng kính 12 Mụ và Đức Ông. Cụ thể như sau:
2.1. Mâm cúng Ông Thần Tài, Thổ Địa & Ông Táo
1 đĩa trái cây ngũ quả nhiều màu sắc.
1 chén chè đậu xanh.1 đĩa xôi đậu xanh hoặc xôi gấc.
1 bộ tam sên gồm thịt, trứng, tôm (hoặc cua, tuyệt đối không chọn con sứt mẻ, gãy càng).
3 ly nước, hoa, hương để thắp.
2.2. Mâm cúng cúng 12 Mụ Bà và 3 Đức Ông
Trái cây: Đĩa trái cây ngũ gồm 5 loại quả khác nhau như đu đủ, dưa hấu, xoài, cam, táo,…
Hoa cát tường hoặc các loại hoa hồng, lay ơn, hoa cúc,…
Hương (nhang)
Nến (đèn cầy)
1 hũ gạo, 1 hũ muối
Trà, rượu, nước, bánh kẹo, trầu têm cánh phượng, đồ chơi em bé
Chè: 1 chén lớn cho Bà Chúa, 12 chén nhỏ cho Bà Mụ
Xôi: 1 chén lớn cho Bà Chúa, 12 chén nhỏ cho Bà Mụ
Gà luộc, heo sữa quay, bánh hỏi
Giấy cúng thôi nôi, ghi cụ thể tên và ngày tháng năm sinh của bé
3. Bài cúng thôi nôi đầy tháng cho các bé
Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)
- Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa.
- Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa.
- Con kính lạy Đệ tam Tiên Mụ đại tiên chúa.
- Con kính lạy Thập nhị bộ Tiên Nương- Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương Hôm nay là ngày…. Tháng….. năm…. âm lịch
Vợ chồng con là .......... sinh được con (trai, gái) đặt tên là ........
Chúng con ngụ tại:................................. Nay nhân ngày thôi nôi (đầy tháng, đầy cữ) chúng con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bàn tọa chư vị Tôn thân kính cẩn tâu trình: Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu tên là………… sinh ngày…… được mẹ tròn con vuông.
Cúi xin chư vị tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngoan, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô tai, vô ương vô hạn, vô ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quí. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa không hạn ách nghĩ lo. Xin thành tâm đỉnh lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.
Nam mô a di Đà Phật (3 lần)
(Khi đã khấn xong thì bố hoặc mẹ tay bé lại vái trước án 3 vái sau 3 tuần hương thì tạ lễ. sau đó gia đình mang vàng mã, váy áo đi hoá, vẩy rượu lúc đang hoá. Các đồ chơi thì giữ lại cho cháu bé lấy khước. Cuối cùng cả gia đình và bạn bè cùng thụ lộc chúc cho cháu bé mọi điều tốt lành).
4. Nghi thức khai hoa
Sau khi đọc xong văn khấn, tiếp tục tiến hành nghi thức khai hoa hay còn gọi là “bắt miếng”. Để thực hiện nghi thức này, trước tiên phải đặt đứa trẻ lên bàn giữa, chủ trì lễ cúng rót trà và thắp hương xin phép “bắt miếng”. Khi nghi thức thắp hương hoàn tất, ông bồng đứa trẻ trên tay và cầm nhánh hoa quơ qua lại ở miệng bé, đồng thời đọc lời chúc:
Mở miệng ra cho có bông, có hoa,
Mở miệng ra cho kẻ thương, người nhớ,
Mở miệng ra cho có bạc, có tiền,
Mở miệng ra cho xóm giềng quý mến…
Sau lời chúc của mọi người, đứa trẻ sẽ nhận lì xì của họ hàng và khách mời như một lời cầu chúc cho cột mốc phát triển quan trọng trong cuộc đời bé.
*Thông tin trong bài viết mang tính chiêm nghiệm tham khảo
